คำเตือน: บทความมีใจความบางส่วนที่เปิดเผยเนื้อหาสำคัญภายในเกม
ไม่ว่าจะชอบหรือไม่แต่ผู้เขียนขอยืนยันข้อเท็จจริงว่า “การเมืองเป็นเรื่องของทุกคน” หนียังไงก็ไม่พ้นแม้แต่โลกวิดีโอเกม วันที่ 17 – 20 นี้ครบรอบ 28 ปีเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ อดีตแสนเลวร้ายที่เผด็จการไทยฆ่าคนไทยด้วยกันเอง แต่จะผ่านมานานแค่ไหนทรราชก็ไม่เคยหายไปจากเมืองไทย ยังหลอกหลอนวนเวียนรัฐประหารซ้ำแล้วซ้ำเล่า เฝ้าลบประวัติศาสตร์ออกจากหน้าหนังสือเรียนจนคนลืมวัฏจักรและเหตุผลเดิม ๆ ที่ใช้ยึดอำนาจ เมื่อรัฐไม่สอนอดีตผ่านหนังสือ เราจะสอนมันผ่านวิดีโอเกม เมื่อชนชั้นนำพยายามดึงเยาวชนออกจากการเมือง เราจะขยี้ให้พวกคุณเห็นว่าทำไมเขาถึงได้กลัวคนรุ่นใหม่รู้ทันเผด็จการกันนักหนา
Final Fantasy VII Remake นับเป็นเกมชั้นดีที่ผู้เขียนขอเชิดชูเอาไว้ขึ้นหิ้ง แต่นอกจากความเร้าใจในระบบการเล่นกับเนื้อเรื่องที่ครบรสแล้ว ผมค้นพบกลิ่นอายของทฤษฎีการเมือง ศาสตร์ความเป็นเผด็จการแฝงอยู่อย่างอัดแน่น แม้จะเป็นเรื่องแต่งแต่บางเหตุการณ์ภายในเกมก็สามารถวางทับความจริงที่เกิดในสังคมไทยได้อย่างแนบสนิท เหมาะสำหรับนำมาอธิบายเหตุการณ์ความขัดแย้งในปัจจุบันได้เป็นอย่างดี
สวัสดีจ้ะ ฉันชื่อเผด็จการ
ถ้าใครเคยผ่านมือเกม Final Fantasy VII Remake มาแล้ว คงระบุได้ไม่ผิดตัวว่าโลกนี้ใครคุม ซึ่งจะเป็นใครไปไม่ได้นอกจาก Shinra Electric Power Company หรือ Shinra Company บริษัทที่ค้นพบวิธีแปลง Lifestream เป็นพลังงาน Mako ผูกขาดธุรกิจพลังงานโลก เติบโตรุดหน้าและขยายอำนาจด้วยการพัฒนาอาวุธ สร้างกองทัพดึงคนมาเป็นทหารด้วยการปลูกฝังค่านิยมเกียรติแห่ง Soldier จนยิ่งใหญ่คับฟ้าประหนึ่งได้ครอบครองโลกทั้งใบ แม้การสูบ Lifestream มาใช้จะค่อย ๆ ทำลายโลกไปช้า ๆ แต่กลับมีกลุ่มชนเพียงหยิบมือออกมาต่อต้านนามว่า Avalanche (กลุ่มตัวเอกที่เราเล่นภายในเกม) ข้อเท็จจริงในเกมอาจไม่ได้ซับซ้อนเท่าประวัติศาสตร์จริงของไทย แต่มันก็พอเอามาเทียบเคียงเหตุการณ์การเมืองนองเลือดในอดีต ลากยาวไปยันการขึ้นสู่อำนาจของรัฐบาลปัจจุบัน ให้พอเห็นภาพเครื่องมือที่เผด็จการใช้ในทุกยุคทุกสมัย
“แบ่งแยกแล้วปกครอง” มหานครด้านบนกับสลัมคนจนด้านล่าง
เรากำลังใช้ระบบปฏิบัติการ หรือ OS ที่โลกเลิกใช้ไปแล้ว แต่เราหยิบมาใช้ แล้วยังคาดหวังว่ามันจะเวิร์ก แรงเสียดทานจึงสูงมาก เพราะโลกได้ก้าวไปสู่ OS อื่น ๆ แล้ว
คำพูดนี้ผู้เขียนหยิบยืมมาจากบทสัมภาษณ์ ผศ.ดร.ประจักษ์ ก้องกีรติ อาจารย์ประจำคณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์บนเว็บไซต์ The Momentum ให้พอเห็นภาพว่าเพราะศาสตร์แห่งทรราชมันมาถึงทางตันแล้ว เราจึงสามารถวิเคราะห์เครื่องมือเดิม ๆ ที่คนเหล่านี้ใช้ซ้ำ ๆ มาอธิบายเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้อย่างไม่ยากเย็น เริ่มด้วยยุทธวิธีทางทหารที่เหล่านักล่าอาณานิคมในอดีตมักใช้ยึดครองประเทศราชโดยการแบ่งแยกประชาชนออกจากกันด้วยความเกลียดชัง และความไม่เท่าเทียม เพื่อไม่ให้คนใต้ปกครองรักกัน สามัคคีกัน จนหันคมดาบขับไล่เจ้าอาณานิคมได้สำเร็จ ดังในเกมที่ชนชั้นกลางอาศัย ณ เมืองแผ่นเหล็กลอยฟ้า และเบื้องล่างห่าง 300 เมตรคือสลัม พื้นดินแห้งแล้งที่อยู่อาศัยของเหล่าคนจนผู้ไม่แม้แต่จะได้โอกาสเห็นท้องฟ้า โลกเรียกทฤษฎีนี้ว่า “การแบ่งแยกแล้วปกครอง หรือ Divide and Rule”
รวันดา ฆ่ากันตายเพราะบัตรประชาชน
ตัวอย่างการแบ่งแยกแล้วปกครองที่เห็นเด่นชัดจนก่อให้เกิดโศกนาฏกรรมเลวร้ายครั้งใหญ่ในประวัติศาสตร์สากลโลกเกิดขึ้น ณ ประเทศรวันดาเมื่อปี 1994 ที่ประชาชนฆ่ากันเองตายนับแปดแสนคนอันมีสาเหตุมาจาก “บัตรประชาชน” ซึ่งประเทศเจ้าอาณานิคมอย่างเบลเยี่ยมสร้างขึ้นเพื่อใช้ระบุเชื้อสายเผ่าพันธุ์ประชากรทุกคนแยกอย่างชัดเจนว่าเป็นชาวฮูตู หรือชาวทุตซี พร้อมให้อภิสิทธิ์ชาวทุตซีในการใช้ชีวิต ให้เป็นชนชั้นปกครอง ส่วนชาวฮูตูถูกกดขี่จนเกิดความเกลียดชังกันเองอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ทั้งที่ก่อนหน้าก็รักกันดี วันหนึ่งชาวฮูตูลุกฮือยึดอำนาจปกครองมาได้ และแก้แค้นด้วยนโยบายกดขี่ทุตซีกลับ เกิดความเกลียดชังรวมถึงความกลัวจะถูกเอาคืนอย่างรุนแรง สุดท้ายฮูตูจึงก่อเหตุฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ เพียงร้อยวันประชาชนทั้งสองฝ่ายถูกฆ่าไปกว่าแปดแสนคน โดยไม่เคลือบแคลงสงสัยเลยว่าสาเหตุทั้งหมดมันมาจากนโยบายการแบ่งแยกแล้วปกครองในอดีตของเบลเยี่ยม
หากมองเนื้อเรื่องภายในเกมกับสถานการณ์บ้านเมืองไทยในยุคปัจจุบัน ถ้าไม่หลงไปกับการสถาปนาว่าตนเป็นคนดี และชี้หน้าด่าประชาชนที่เห็นต่างว่าเลวแล้วล่ะก็ คุณจะมองเห็นการแบ่งแยกประชาชนออกจากกันของรัฐบาล การอุ้มนายทุนไม่เห็นหัวคนจน เห็นความเหลื่อมล้ำ เห็นการพลั้งปากของรัฐมนตรีว่า “คนเราไม่มีทางเท่ากันหรอกครับ” กลางสภา เห็นการจับนักศึกษาที่มาเคลื่อนไหวเข้าคุก หรืออะไรที่ดูเป็นคนดี๊คนดีอย่างการออกค่านิยม 12 ประการให้เด็ก ๆ ท่องจำ Exclusive ความดีให้อยู่เพียงในกรอบที่ตนกำหนด หลายคนอาจมองว่าทำไมเผด็จการดูทำอะไรไร้เหตุผล หรือทำไมรัฐบาลต้องเป็นศัตรูกับประชาชนบางฝ่ายด้วย ลองสวมแว่นสายตาของเผด็จการดูสิครับ ลองมองว่าทำอย่างไรถึงจะแบ่งประชาชนออกจากกันได้เพื่อให้ง่ายต่อการปกครองแล้วจะเข้าใจสิ่งที่เขาทำมากขึ้น ซึ่งเราจะพบอะไรคล้าย ๆ กันนี้ใน Final Fantasy VII Remake เช่นกัน ตั้งแต่การแบ่งที่อยู่อาศัยเป็นคนบนฟ้ากับคนใต้แผ่นเหล็ก หรือแม้แต่การสแกนบัตรประชาชนทุกคนที่ใช้บริการรถไฟของ Shinra Company เพื่อดูว่าเป็นใคร อาศัยอยู่ที่ไหน ได้รับอนุญาตให้เข้าเมืองหรือไม่ ฯลฯ ดังที่เห็นได้จากภารกิจระเบิดเตาปฏิกรณ์ Mako ตอนเริ่มเกม หรือการป้ายสีกลุ่ม Avalanche ให้ดูคนเลวสุด ๆ เป็นคนระเบิดเตาปฏิกรณ์จนบ้านเมืองพัง ผู้คนล้มตาย ทั้ง ๆ ที่ความจริงน่ะเป็นฝีมือของ Shinra Company จัดฉากเองทั้งนั้น เอ้อ! ไอ้เรื่องป้ายสีนี่แหละเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะใช้แบ่งแยกประชาชนได้เป็นอย่างดีเลยล่ะ
ควบคุมสื่อ โฆษณาชวนเชื่อ และการสร้างปีศาจทางการเมือง
การเขียนโฆษณาชวนเชื่อนั้นแค่ตั้งกรอบความคิดเห็นไว้สองสามอย่างแล้วก็พูดถึงมันซ้ำ ๆ
ข้อความข้างต้นผู้เขียนไม่ได้จินตนาการขึ้นเอง แต่มันคือคำกล่าวของอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ เผด็จการชื่อก้องโลกที่น้อยคนจะไม่รู้จัก หรือบางคนอาจจำกัดความว่าเขาเป็น “นักโฆษณาชวนเชื่อ” ผู้ก่อชนวนสงครามโลกครั้งที่ 2 ก่อการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ด้วยการพูดซ้ำ ๆ ป้ายสีว่าชาวยิวคือเชื้อโรคที่ต้องกำจัดทิ้ง นี่เป็นหนึ่งในเครื่องมือของเผด็จการ ซึ่งจะพบเห็นได้หลายครั้งตั้งแต่บทแรกของ Final Fantasy VII Remake ในภารกิจบุกระเบิดเตาปฏิกรณ์ Mako ประธานบริษัท Shinra ใช้ประโยชน์จากภาพกล้องวงจรปิดป้ายสีว่าเหล่า Avalanche และทหารรับจ้างอย่าง Cloud เป็นผู้ก่อการร้ายระเบิดเตา ใช่! พวกเขาวางระเบิดจริง ๆ แต่ผลกระทบที่เกิดขึ้น บ้านเมืองเสียหาย ผู้คนล้มตายนั่นเป็นฝีมือ Shinra ที่สั่งระเบิดเตาตัวเองผสมโรงจนความเสียหายลุกลามต่างหาก ทั้งนี้ด้วยความที่สามารถคุมสื่อได้ทั้งหมด Shinra จึงแพร่ข่าวปลอมได้ซ้ำ ๆ เพื่อให้ประชาชนเกลียดกลัวกลุ่ม Avalanche ซึ่งความจริงแล้วลงมือระเบิดเตาเพียงเพื่ออยากหยุดยั้งการทำลายโลกด้วยน้ำมือของ Shinra ก็เท่านั้น โดยผู้เล่นจะเห็นการโกหกคำโตของ Shinra อีกครั้งตอนที่ประธาน Shinra สั่งระเบิดเสาค้ำเมืองให้แผ่นเหล็กทั้งหมดหล่นลงมาถล่มทับสลัม Sector 7 แหล่งกบดานของตัวเอก บ้านเรือนพังทลายไปในพริบตา แต่ Shinra กลับป่าวประกาศว่านี่คือฝีมือการก่อการร้ายของ Avalanche นอกจากนี้ยังกล่าวหาว่า Avalanche ก็คือพวกเดียวกับ Wutai กลุ่มชนที่เคยต่อต้านการตั้งเตาปฏิกรณ์ที่หมู่บ้านตนจนก่อสงครามระหว่างกัน มีคนบาดเจ็บล้มตายจำนวนมาก เป็นภาพสงครามที่ประชาชนไม่อยากให้เกิดขึ้นอีก ใช่แล้ว Shinra ใช้ Wutai เป็นปีศาจทางการเมืองเพื่อโทษความเลวร้ายที่เกิดขึ้นทั้งหมดว่าเป็นฝีมือของเขา แม้ตามจริงสงครามมันก็จบไปตั้งนานแล้ว (คุ้น ๆ เนอะว่าไหม)
ย้อนกลับมาดูประวัติศาสตร์ไทยกันเล็กน้อยก่อนจบบทความ จะเห็นได้ว่าทุกครั้งที่ยึดอำนาจทหารจะคุมสื่อเป็นอย่างแรกซึ่งไม่ใช่เรื่องบังเอิญ เผด็จการทั่วโลกก็ทำกัน เพราะ “หากคุมสื่อได้ ก็ควบคุมความคิดประชาชนได้” ตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดก็คงเป็นเกาหลีเหนือที่ประชาชนแทบไม่แตกแถว ภาคภูมิใจในชาติตนทุกอย่างแม้ในสายตาชาวโลกจะมองว่าประเทศนี้แร้นแค้นแค่ไหนก็ตาม มันเกิดขึ้นได้เพราะทุกสื่อถูกควบคุมโดยรัฐบาล หากเทียบกับไทยการคุมขนาดนั้นก็คงทำได้ไม่ง่ายนัก วิธีที่เผด็จการไทยใช้จึงมักเป็นการโบ้ยสื่อที่เสนอข่าวร้าย ๆ หรือไม่เห็นด้วยกับรัฐบาลว่า “เป็นการบิดเบือน ไม่ก็เป็นข่าวจากผู้ไม่หวังดี” แต่ไม่ยักกะนำข้อมูลมาหักล้างว่าที่เขากล่าวหาไม่ถูกต้องยังไง บางครั้งก็ใช้ยาแรงสั่งระงับการออกอากาศสื่อที่อยู่ฝ่ายตรงข้ามไปซะ แต่สื่อที่อวยผู้นำเผด็จการแม้นำเสนอข่าวปลอมโดนประชาชนพากันสาปแช่งกลับไม่เคยโดนลงโทษใด ๆ ซ้ำร้ายย้อนกลับไปเมื่อปี 2519 หนังสือพิมพ์ดาวสยามเคยลงข่าวบิดเบือนโจมตีนักศึกษาประชาชนที่ชุมนุมอยู่ในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ซึ่งออกมาต่อต้านเผด็จการทหารว่าล้มเจ้า ล้อเลียน ร.10 (ในขณะนั้นเป็นพระบรมโอรสาธิราชฯ) รวมถึงกุข่าวอื่น ๆ อีกมาก จนประชาชนฝ่ายนิยมเจ้า ทหารและรัฐบาลก่อเหตุสังหารหมู่ประชาชนใจกลางสนามฟุตบอลมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ถ้าเราเป็นสื่อการเมืองจ๋าคงเล่าได้เข้มและลึกกว่านี้ แต่ยาวระดับนี้ผู้เขียนก็เกรงว่าผู้อ่านอาจง่วงหรือบางรายอาจปิดหนีตั้งแต่ครึ่งบทความแล้วก็เป็นได้ (ฮ่า ๆ) ถึงช่วงสัปดาห์นี้จะเป็นวันครบรอบพฤษภาทมิฬแต่ผู้เขียนกลับไม่ได้กล่าวถึงเรื่องราวในวันนั้นนักต้องขออภัย แต่บริบทของทรราชไทยมันก็เกิดขึ้นคล้าย ๆ กันซ้ำ ๆ วนเวียนอยู่อย่างนี้ หากใครอ่านจนจบผมต้องขอขอบคุณด้วยใจ และหวังว่าบทความนี้จะทำให้คุณมองการเมืองไทยได้กระจ่างขึ้น หรืออย่างน้อยก็ทำให้คุณเล่นเกม Final Fantasy VII Remake ได้สนุกขึ้น ไม่มากก็น้อย
- thematter.co
- sanook.com
- bbc.com
- bbc.com
- finalfantasy.fandom.com
- prachatai.com
- thaipost.net
- travel.trueid.net
- themomentum.co
- satit.up.ac.th
- sanook.com
- matichon.co.th
- thematter.co
